Kiến thức đầu tư, Tin khác

Hàng Hoá Phái Sinh và những điều có thể bạn chưa biết (Phần 1)

Hàng hóa phái sinh là gì và có phải là cờ bạc?

Hàng hóa phái sinh là công cụ tài chính có giá trị được xác định phụ thuộc vào giá của từng nhóm hàng hóa khác nhau. Cụ thể, đây là dạng hợp đồng được định giá dựa trên giá trị tài sản cơ sở (hàng hóa) và được giao dịch ở một mức giá xác định trong tương lai. Các loại hàng hóa cơ sở thường được giao dịch bao gồm vàng bạc, dầu thô, cà phê, cao su và nhiều mặt hàng thiết yếu khác.

Về bản chất, nhà đầu tư không thực sự thực hiện việc mua bán hàng hóa thật mà các hoạt động giao dịch được thực hiện thông qua bốn loại hợp đồng chính:

Tại Việt Nam, giao dịch hàng hóa phái sinh hoạt động dưới sự kiểm soát của Sở Giao Dịch Hàng Hóa Việt Nam (MXV) – được cấp phép hoạt động bởi Bộ Công Thương theo nghị định số 51/2018/NĐ-CP. Thị trường này hoàn toàn hợp pháp và được pháp luật bảo hộ không chỉ ở Việt Nam mà còn trên toàn thế giới.

Liệu hàng hóa phái sinh có phải là cờ bạc? Mặc dù một số người gọi đây là “cờ bạc hợp pháp”, tuy nhiên, thực tế phái sinh hàng hóa sinh ra với mục đích chính là phòng hộ giá. Việc sử dụng phái sinh một cách hợp lý giúp nhà đầu tư giảm thiểu những khoản lỗ khi thị trường biến động. Đối với doanh nghiệp và nông dân, đây là công cụ hữu hiệu để đối phó với biến động giá cả, bảo vệ lợi nhuận và ổn định thu nhập.

Tất nhiên, như mọi công cụ tài chính khác, khi sử dụng không đúng cách hoặc với mục đích đầu cơ mạo hiểm, phái sinh có thể mang lại rủi ro cao. Nhiều người tham gia thị trường phái sinh với mục tiêu sinh lời thay vì phòng hộ rủi ro đã gặp thua lỗ lớn.

Có thể nói, tính chất tốt hay xấu của hàng hóa phái sinh phụ thuộc vào mục đích sử dụng của người tham gia. Kênh đầu tư này mang đến nhiều ưu điểm như minh bạch, an toàn, giao dịch hai chiều, thanh khoản cao, và không thuế giao dịch, nhưng cũng đòi hỏi kiến thức, kỹ năng và chiến lược quản lý rủi ro phù hợp.

Làm sao để bắt đầu đầu tư hàng hóa phái sinh?

Việc bắt đầu đầu tư hàng hóa phái sinh đòi hỏi một quy trình bài bản và kiến thức nhất định. Dưới đây là các bước cần thiết giúp nhà đầu tư mới có thể tham gia thị trường này một cách an toàn và hiệu quả.

Chọn sàn giao dịch uy tín

Trước hết, việc lựa chọn một sàn giao dịch hàng hóa phái sinh uy tín là bước đầu tiên và vô cùng quan trọng. Nhà đầu tư cần xem xét kỹ các yếu tố sau:

  • Sàn giao dịch phải có giấy phép hoạt động hợp pháp từ cơ quan quản lý nhà nước
  • Thời gian hoạt động lâu năm trên thị trường, thể hiện sự ổn định
  • Tính minh bạch trong các giao dịch và quản lý vốn của khách hàng
  • Chất lượng dịch vụ hỗ trợ khách hàng

Tại Việt Nam, Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV) là đơn vị được Bộ Công Thương cấp phép tổ chức và quản lý thị trường giao dịch hàng hóa tập trung cấp quốc gia. Nhà đầu tư nên chọn các công ty là thành viên kinh doanh chính thức của MXV để đảm bảo an toàn.

Mở tài khoản và nộp ký quỹ

Sau khi chọn được sàn giao dịch uy tín, bạn cần mở tài khoản giao dịch. Quy trình thường bao gồm:

  • Cung cấp giấy tờ tùy thân như CMND/CCCD còn hiệu lực
  • Điền thông tin cá nhân và thông tin tài khoản ngân hàng (phải cùng tên với người đăng ký)
  • Ký kết hợp đồng với công ty môi giới

Tiếp theo, nhà đầu tư cần nộp một khoản tiền ký quỹ vào tài khoản. Đây là khoản tiền đảm bảo cho các nghĩa vụ phát sinh từ hợp đồng phái sinh. Mức ký quỹ thay đổi tùy theo loại hàng hóa và đòn bẩy tài chính, có thể lên tới tỷ lệ 1:30.

Chọn loại hợp đồng phù hợp

Thị trường hàng hóa phái sinh cung cấp bốn loại hợp đồng chính:

Theo dõi thị trường và đặt lệnh

Khi đã có tài khoản và chọn hợp đồng phù hợp, nhà đầu tư có thể bắt đầu giao dịch bằng cách tải phần mềm giao dịch như CQG hoặc M-system. Thị trường hàng hóa phái sinh hoạt động gần như 24/7, với thanh khoản cao. Nhà đầu tư cần:

  • Theo dõi thường xuyên diễn biến thị trường và các yếu tố ảnh hưởng đến giá
  • Đặt lệnh giao dịch thông qua nền tảng giao dịch trực tuyến
  • Thiết lập các mức cắt lỗ và chốt lời để quản trị rủi ro hiệu quả
  • Liên tục cập nhật thông tin từ các bản tin và phân tích thị trường

Cách quản lý rủi ro trong giao dịch phái sinh

Quản lý rủi ro là yếu tố sống còn khi tham gia thị trường hàng hóa phái sinh. Ba phương pháp chính giúp nhà đầu tư bảo vệ vốn và tối ưu hóa lợi nhuận được trình bày dưới đây.

Sử dụng lệnh dừng lỗ

Lệnh dừng lỗ (Stop Loss) là công cụ phổ biến nhất giúp bảo vệ nhà đầu tư khỏi thua lỗ quá lớn. Khi mở vị thế mua, nhà đầu tư đặt lệnh Stop Loss dưới mức giá hiện tại. Khi giá chứng khoán chạm hoặc xuống dưới mức này, lệnh sẽ kích hoạt và tự động đóng vị thế. Ngoài ra còn có lệnh OCO – lệnh đóng vị thế với giá kỳ vọng kết hợp cùng lệnh cắt lỗ, và lệnh Trailing Stop với giá kích hoạt tự động điều chỉnh theo bước nhảy đã xác lập. Một nhà đầu tư thành công phải biết kiểm soát các khoản lỗ và cắt lỗ đúng lúc.

Giới hạn vị thế

Giới hạn vị thế là vị thế ròng tối đa mà nhà đầu tư được quyền nắm giữ tại một thời điểm. Mục đích là ngăn ngừa việc một cá nhân hoặc tổ chức nắm giữ số lượng hợp đồng quá lớn, gây ảnh hưởng đến thị trường. Tại Việt Nam, giới hạn vị thế được quy định: nhà đầu tư cá nhân (5.000 hợp đồng), doanh nghiệp (10.000 hợp đồng), nhà đầu tư chuyên nghiệp (20.000 hợp đồng). Đa dạng hóa danh mục đầu tư và liên tục đánh giá mức độ chấp nhận rủi ro cũng là phương pháp hiệu quả.

Theo dõi mức ký quỹ (Margin Level)

Ký quỹ ban đầu (IM) cho Hợp đồng tương lai chỉ số chứng khoán là 17,5% và cho Hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ là 2,8% của tổng giá trị hợp đồng. Tỷ lệ sử dụng tài sản ký quỹ có ba ngưỡng cảnh báo: mức độ 1 (80%), mức độ 2 (85%), và mức độ 3 (90%). Khi tỷ lệ này vượt ngưỡng 85% nhưng chưa đến 90%, nhà đầu tư sẽ nhận thông báo bổ sung ký quỹ. Nếu tỷ lệ vượt 90%, công ty chứng khoán sẽ tự động điều chuyển tiền hoặc đóng vị thế bắt buộc để đưa tỷ lệ về mức an toàn.

Chiến lược đầu tư phổ biến trong thị trường phái sinh

Trong thị trường phái sinh, các nhà đầu tư thường sử dụng nhiều chiến lược khác nhau tùy thuộc vào mục tiêu, khẩu vị rủi ro và kỹ năng cá nhân. Mỗi chiến lược đều có những ưu điểm và hạn chế riêng.

Zalo